Informacja ogólna
Informacja ogólna
Gmina Dołhobyczów znajduje się w południowo-wschodniej części województwa lubelskiego, a południowej powiatu hrubieszowskiego, przy granicy z Ukrainą. Położona jest na terenie Kotliny Hrubieszowskiej i Grzędy Sokalskiej, wchodzących w skład Wyżyny Zachodniowołyńskiej. Gmina, typowo rolnicza, zajmuje obszar ok. 21400 ha. Ze względu na walory przyrodnicze i historyczne tereny te można bez wahania nazwać "krainą żyznych czarnoziemów i urokliwych zabytkowych cerkwi". Pograniczne położenie zaowocowało bogatą historią tych okolic oraz licznymi interesującymi zabytkami. Zmienna była przynależność państwowa tego rejonu. Ziemie te przechodziły różne koleje losu, często były niszczone, jak choćby podczas dwóch wojen światowych. Mieszkali tu obok siebie Polacy, Rusini, Ukraińcy, Żydzi, Austriacy, a w wieku XVII nawet Tatarzy. Mieszały się kultury, języki, obyczaje. Funkcjonowały różne religie i wyznania. Wszystko to stało się obecnym bogactwem tych terenów. Zachwycić się, można również tutejszą przyrodą i krajobrazami. Z całą pewnością ten kto odwiedzi, gminę Dołhobyczów, pozna jej historię, zabytki i ciekawe zakątki, nie będzie żałował przyjazdu tutaj. Warto odkryć tę, mało jeszcze znaną, położoną na uboczu, spokojną, świetną dla wypoczynku, okolicę.
Zabytki gminy Dołhobyczów:
Chłopiatyn
• cerkiew greckokatolicka drewniana z 1863-1864 r. pw. Ducha Świętego obecnie użytkowana jako kościół rzymskokatolicki.
Dłużniów
• cerkiew greckokatolicka drewniana z 1882 r. pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, obecnie użytkowana jako kościół rzymskokatolicki
• przycerkiewna brama i dzwonnica, murowane z pocz. XX
• w cmentarz greckokatolicki z I poł. XIX w.
Dołhobyczów
• kościół parafialny, rzymskokatolicki, murowany, neogotycki z 1911-1914 r. pw. Matki Boskiej Częstochowskiej
• cerkiew prawosławna, murowana, wybudowana w stylu bizantyjskim z 1904 r. pw. św. Symeona Słupnika
• cmentarz prawosławny, poprzednio greckokatolicki z pocz. XIX w
• wzgórze pocerkiewne z pozostałościami dawnego cmentarza przyświątynnego z XV-XIX w
• pałac murowany, późnoklasycystyczny, wybudowany w 1837 r na bazie istniejącego wcześniej dworu
• oficyny pałacowe, murowane, północna i południowa z I poł. XIX w
• stajnia – powozownia, murowana, wybudowana w kształcie zameczku, z I poł XIX w
• spichlerz, murowany z I poł XIX w
• dom administratora, tzw. rządcówka, murowany, z II poł. XIX w
• grobowiec póżnoklasycystyczny z I poł. XIX w. usytuowany na terenie parku
• park z I poł XIX w
• kapliczka murowana z 1858 r
• figura Matki Boskiej z 1905 r
• Gołębie – pałac murowany z 1902 r
• park z XVIII/ XIX w
• cmentarz prawosławny, wcześniej greckokatolicki, z II poł. XIX w
Horoszczyce
• cmentarz prawosławny dawniej greckokatolicki z XVIII/XIX w
Kadłubiska
• park podworski z XVIII- XIX w
Kościaszyn
• kaplica, drewniana, pw. św. Jana Nepomucena, z 1889 r
Liski
• cerkiew greckokatolicka, drewniana, pw. św. Jana Chrzciciela, z 1872-1875 r. obecnie kościół rzymskokatolicki
• dzwonnica murowana z lat 30-tych XX w
• kaplica murowana, pw. św. Floriana, z 1846 r
• dawny cmentarz przycerkiewny
Myców
• cerkiew greckokatolicka, drewniana, pw. św. Mikołaja z 1865 r
• kaplica grobowa rodziny Hulimków z 1900 r
• cmentarz przycerkiewny z XVI- XIX w
• cmentarz greckokatolicki z XIX- XIX w
Oszczów
• pozostałości ziemne z dworu obronnego, z XVI-XVII w
• kościół rzymskokatolicki, pw. św. Barbary, parafialny, drewniany z 1949-1952 r wzniesiony na fundamentach świątyni z XVIII, zachowany skarbiec kościelny z 1746 r
• dwór murowany z II poł XVIII w
• cmentarz rzymskokatolicki z pocz. XIX w
• cmentarz przykościelny z XV- XIX w cmentarz prawosławny z II poł. XIX w.
Sulimów
• cerkiew greckokatolicka, drewniana, pw. św. Jana Ewangelisty, z 1867 r. obecnie kościół rzymskokatolicki
Wyżłów
• cerkiew greckokatolicka, murowana pw. św. Mikołaja, z 1910 r
• cmentarz greckokatolicki z pocz. XX w
Żniatyn
• kościół rzymskokatolicki, murowany, barokowy, pw. św. Michała Archanioła, z 1790 r
• cmentarz przykościelny z końca XIX w
Ciekawostki:
• W Dołhobyczowie w XV mieszkali tzw. służkowie -ludność zajmująca się rolnictwem, zobowiązana do służby wojskowej na prawie lennym.
• Przebudowy dworu dołhobyczowskiego na pałac, w roku 1837 dokonał Antonio Corazzi wybitny architekt pochodzenia włoskiego, autor między innymi pałacu Mostowskich, pałacu Staszica, Teatru Wielkiego w Warszawie.
• W latach 1847- 1868 właścicielem dóbr dołhobyczowskich był baron Edward Rastwiecki, historyk sztuki, kolekcjoner, geograf, działacz kulturalny, autor publikacji naukowych, odznaczony licznymi wyróżnieniami w uznaniu za swoją działalność. Ulokował w swojej rezydencji (rozbudowanej w 1837 r), w Dołhobyczowie bogate zbiory malarstwa, przedmiotów rzemiosła artystycznego, archiwalia. Obecnie jego podzielone kolekcje znajdują się w Muzeum Narodowym w Poznaniu oraz na Uniwersytecie Jagiellońskim.
• W wieku XVII i XVIII w Dołhobyczów należał do rodu Skrzetuskich, krewniaków Mikołaja Skrzetuskiego, będącego pierwowzorem postaci głównego bohatera powieści "Ogniem i mieczem", H. Sienkiewicza.
• W XIX w. w Dołhobyczowie funkcjonowało przejście graniczne między Imperium Rosyjskim a Cesarstwem Austriackim.
• Na przełomie roku 1918 i 1919 w Dołhobyczowie oraz jego okolicy przebywał znany poeta Władysław Broniewski, który wówczas brał udział w wojnie polsko-ukraińskiej. Podczas tej wojny, w bitwie pod Dołhobyczowem, walczył 1 pułk ułanów później przemianowany na 1 pułk szwoleżerów (im. Józefa Piłsudskiego).
• Kościół w Dołhobyczowie ufundowała rodzina Świeżawskich w podzięce,za zezwolenie Stolicy Apostolskiej na małżeństwo Stefana Świeżawskiego z jego siostrą stryjeczną.
• W II poł XVII w w Wólce Poturzyńskiej mieszkał Aleksander murza Kryczyński pułkownik tatarski na służbie Rzeczypospolitej. Postrach sąsiadów. Toczył wojnę prywatną z Mikołajem Rulikowskim, właścicielem pobliskich Kadłubisk. Kryczyński był przywódcą Lipków zbuntowanych Tatarów polskich, którzy w roku 1672 przeszli na stronę Turcji. Jego osoba pojawia się na kartach "Pana Wołodyjowskiego", ostatniej części sienkiewiczowskiej Trylogii, pewne zaś cechy dzieli także z Azją Tuhajbejowiczem, postacią z tejże powieści.
• W XV w. tereny obecnej gminy Dołhobyczów, należały do Księstwa Bełskiego, później do województwa bełskiego. W XIX w. północna ich część znajdowała się w Królestwie Polskim, w zaborze rosyjskim, zaś południowa w Galicji, w zaborze austriackim.
• Cerkiew w Dłużniowie jest jedną z największych cerkwi drewnianych w Polsce.
• W Chochłowie znajduje się rezerwat susła perełkowatego.
• Parafię i kościół rzymskokatolicki w Oszczowie ufundowali i uposażyli okoliczni rycerze, właściciele tutejszych dóbr, w 1468 r.
• W Żabczu zamieszkiwali rodzice słynnego pisarza Bolesława Prusa (Aleksandra Głowackiego). Ojciec autora "Lalki", i "Faraona", pracował w tutejszym majątku jako oficjalista.
• Od ok. 1830 r. właścicielem wsi Żabcze był Tytus Wojciechowski przyjaciel Fryderyka Chopina.
• Na terenie gminy występują liczne stanowiska bobra europejskiego.
• W Przewodowie odnotowano liczne znaleziska archeologiczne z okresu wpływów rzymskich (I–IV wne).
• W rejonie miejscowości Gołębie (dawniej Hołubie) Bug staje się rzeką graniczną między Polską, a Ukrainą.
• W 1996 r. powstał Dołhobyczowski Obszar Chronionego Krajobrazu o powierzchni 7307,5 ha obejmujący część terenu gminy Dołhobyczów oraz gminy Mircze.
