Poeta fortepianu. 211. rocznica urodzin Fryderyka Chopina

W poniedziałek (22.02) minęła 211. rocznica urodzin sławnego polskiego pianisty i kompozytora Fryderyka Chopina. Jak głosi legenda – urodził się on w czasie, gdy w pobliżu jego ojciec grał na skrzypcach. Co ciekawe, istnieją dwie różne daty urodzin Fryderyka Chopina. 22 luty 1810 roku jest datą widniejącą w metryce chrztu artysty. Natomiast on sam podawał jako dzień swoich urodzin – 1 marca 1810 roku. Do dziś ta rozbieżność nie została ostatecznie rozstrzygnięta.

Bezsporne jest za to miejsce urodzin Chopina. Przyszedł on na świat w Żelazowej Woli pod Warszawą, w majątku hrabiostwa Skarbków, gdzie mieszkał i pracował jako guwerner jego ojciec – Mikołaj Chopin (Francuz z pochodzenia). Jego matką była Tekla Justyna z Krzyżanowskich.

Regularną naukę gry na fortepianie sześcioletni Chopin rozpoczął u prywatnego nauczyciela muzyki, czeskiego imigranta Wojciecha Żywnego. Niebawem, w 1817 roku, pojawiły się pierwsze kompozycje Chopina: polonezy, marsze i wariacje. Kilkuletniego zaledwie Fryderyka okrzyknięto cudownym dzieckiem – zaczął grywać w warszawskich salonach arystokracji i dawać koncerty publiczne. Pierwszy publiczny koncert ośmioletni Chopin zagrał w 1818 r. w Pałacu Radziwiłłowskim w Warszawie, obecnym Pałacu Prezydenckim.

W latach 1826 – 1829 uczył się u Józefa Elsnera w Szkole Głównej Muzyki w Warszawie. Jednym z najbliższych przyjaciół Chopina w okresie warszawskim był Tytus Woyciechowski – dwa lata starszy od Fryderyka uczęszczał do Liceum Warszawskiego (mieszkał także na pensji u Chopinów). Woyciechowscy nabyli leżące w południowo-wschodniej części Polski dobra poturzyńskie w 1804 r. od Teodory hr. Ostrorożyny. Latem 1829 r., Tytus po śmierci matki (ojciec zmarł ok. 1811 r.) był zmuszony przejąć obowiązki związane z zarządzaniem odziedziczonymi na Ziemi Chełmskiej dobrami, w skład których, oprócz Poturzyna, wchodziły również wsie: Żabcze, Witków i Wólka Poturzyńska.

Po wyjeździe Tytusa z Warszawy, przyjaciele prowadzili ożywioną korespondencję. Chopin pisał długie listy, w których relacjonował aktualne wydarzenia, powtarzał zasłyszane anegdoty, a przede wszystkim zwierzał się ze swoich tajemnic i targających nim wątpliwości. Niestety los listów Tytusa do Fryderyka nie jest do dzisiaj znany.

Nie mogąc znieść rozstania z przyjacielem, Fryderyk postanowił wybrać się latem 1830 r. do Poturzyna podróżując prawdopodobnie przez Piaseczno, Czersk, Górę, Ryczywół, Kozienice, Puławy, Końskowolę, Lublin, Krasnystaw, Zamość , Komarów i Oszczów. Kompozytor był goszczony przez przyjaciela ok. 14–21 lipca 1830 r. w rodzinnym murowanym dworze Woyciechowskich pochodzącym z XVIII w., który znajdował się w otoczeniu pięknego parku krajobrazowego z niewielkim stawem. Dwór liczył kilkanaście pokoi na parterze i kilka na piętrze. W okolicy znajdowały się również wówczas liczne zabudowania gospodarcze. Przyjaciele spędzali wolny czas na długich rozmowach, muzykowaniu, wycieczkach po okolicy, zabawach (wiemy, że Fryderyk uczył się strzelania z kuszy oraz jazdy konnej). Również w kościele w Oszczowie w lipcu 1830r wg. przekazów grał na organach Fryderyk Chopin, przybyły na niedzielną Mszę Świętą wraz z przyjacielem Tytusem Woyciechowskim. Jak głosi legenda przyjechali Oni do Oszczowa aleją wysadzoną lipami, prowadzącą od dworu w Poturzynie, przez Żabcze do samego kościoła parafialnego. W obecnym kościele parafialnym pw. Świętej Barbary w Oszczowie 28 października 2018r. zastąpiło odsłonięcie i poświęcenie Tablicy upamiętniającej pobyt Fryderyka Chopina w Oszczowie.

Ten krótki, ale jakże sentymentalny pobyt na ziemi hrubieszowskiej głęboko zapadł w pamięci mistrza, a urokliwe widoki, zasłuchane melodie i śpiewy tutejszej ludności, znawcy muzyki Chopina odnajdują do dziś.

Fryderyk Chopin przebywając u swojego przyjaciela Tytusa zetkną się z tutejszym folklorem, kojącą zielenią buraczanych pól, złociejącymi w słońcu kłosami zbóż, zapachem miodu. Pobyt na naszych terenach był inspiracją nowego nurtu w muzyce Chopina: nurtu ludowego, który poniósł na salony i sale koncertowe Europy. I pomyśleć, gdyby wtedy nie przybył dyliżansem w hrubieszowskie strony, pozostałby Chopin na zawsze chopinowski… A tak – gdzieś w zakamarkach duszy czterech nokturnów – jest również poturzyński, oszczowski, żabiecki i kresowy.

Ten udany pobyt w dobrach poturzyńskich wspominał później Chopin po powrocie do Warszawy, pisząc do Tytusa: „Szczerze Ci powiem, że mi przyjemnie wspomnieć na to wszystko – jakąś tęsknotę zostawiły mi twoje pola, – ta brzoza pod oknami nie może mi wyjść z pamięci”. Z kolei w innym liście tak oto żartował w charakterystyczny dla siebie sposób: „Jak nie będę miał co jeść, musisz mnie do Poturzyna za pisarka przyjąć, będę tak koło stajni mieszkał, tak dobrze przy tobie jak tego roku we dworze”.

W roku 1836 poznał francuską pisarką George Sand, z którą łączył go burzliwy romans. Od 1839 roku stan jego zdrowia zaczął się pogarszać – chorował na nieuleczalną wówczas gruźlicę. Zmarł zaledwie w wieku 39 lat – 17 października 1849 roku w Paryżu.

Jego dorobek artystyczny stawia go w światowym panteonie muzyki. W swojej twórczości wspaniale łączył elementy polskiej muzyki ludowej z pierwiastkami muzycznymi doby romantyzmu. Jego utwory cechowało nowatorstwo w dziedzinie harmonii i techniki pianistycznej.

Fryderyk Chopin stworzył niepowtarzalny, rozpoznawalny od pierwszego taktu styl muzyczny. Nazywany jest „poetą fortepianu”. Jego muzyka w okresie polskich powstań narodowych symbolizowała uczucia patriotyczne. Pod wpływem Powstania Listopadowego napisał słynną Etiudę Rewolucyjną. Był twórcą – ballad, etiud, fantazji, koncertów, mazurków, nokturnów, pieśni, polonezów, preludiów, walców, sonat i scherz.

Dla uczczenia jego pamięci, od 1927 roku w Warszawie odbywa się Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina. Jest to najstarszy na świecie monograficzny konkurs muzyczny. Z kolei Międzynarodowa Unia Astronomiczna, na jego cześć nadała nazwę „Chopin” dla jednego z… kraterów na powierzchni planety Merkury.